भारत सरकारने पुन्हा एकदा Public Sector Banks (PSB) Merger वर चर्चा सुरू केली आहे. 2017 ते 2020 दरम्यान मोठ्या प्रमाणावर झालेल्या bank mergers नंतर सध्या देशात एकूण 12 सरकारी बँका आहेत. पण आता सरकारचे उद्दिष्ट आहे की 2047 पर्यंत (Developed India Vision 2047) भारतातील दोन सरकारी बँका या जगातील Top 20 Global Banks मध्ये सामील व्हाव्यात.
सध्याची परिस्थिती
- 2017 पर्यंत भारतात 27 सरकारी बँका होत्या.
- 2017 ते 2020 दरम्यान State Bank of India, Bank of Baroda, Punjab National Bank, Canara Bank, Union Bank of India यामध्ये मोठ्या merger झाले.
- या विलिनीकरणानंतर (after mergers) देशात आता फक्त 12 Public Sector Banks शिल्लक आहेत.
2047 पर्यंत 2 मोठ्या बँकांचे मिशन
PSB Manthan 2025 Summit दरम्यान केंद्र सरकारने 2047 पर्यंत दोन मोठ्या सरकारी बँका Top 20 Global Banks List मध्ये आणण्याचे उद्दिष्ट ठेवले आहे. सध्या या यादीत फक्त SBI (43rd Rank) आणि HDFC Bank (73rd Rank, Private Sector) इतक्याच भारतीय बँका आहेत.
मोठ्या इन्फ्रास्ट्रक्चर प्रोजेक्ट्सना कर्ज देण्यासाठी आणि Indian Economy ला चालना देण्यासाठी या बँकांचे भांडवल (Capital Base) अधिक मजबूत करणे आवश्यक आहे.
Merger चे फायदे
- Operational Cost कमी होईल – Branches आणि IT Systems वरचा खर्च कमी होईल.
- Profitability वाढेल – मोठ्या बँकांचे Net Profit जास्त होईल.
- उदाहरण: 2024-25 मध्ये सर्व सरकारी बँकांचा एकूण नफा ₹1.78 लाख कोटी झाला. त्यात SBI चा 40% वाटा होता.
- NPA (Non-Performing Assets) नियंत्रणात राहतील – Bad loans कमी होतील.
- Global Competitiveness – मोठ्या बँका चीन व अमेरिकेसारख्या देशांना स्पर्धा देऊ शकतील.
ग्राहकांवर काय परिणाम होणार?
- Account Holders ना कमी बँका पण अधिक आधुनिक आणि डिजिटल सुविधा मिळतील.
- Technology मध्ये मोठे बदल झाल्यास Online Banking & Digital Payments अधिक सुरक्षित आणि जलद होतील.
- मात्र, बँका कमी झाल्याने Customer Service Pressure वाढण्याची शक्यता आहे.
Challenges पुढे
- Customers विलिनीकरणाला (merger) किती positive प्रतिसाद देतील हे महत्त्वाचं.
- Service Quality टिकवण्यासाठी बँकांना तंत्रज्ञानात गुंतवणूक करावी लागेल.
- मोठ्या बँकांमध्ये customer complaints वाढू शकतात.
भारत सरकारचं Bank Merger 2047 Mission हे मोठं पाऊल असू शकतं. जर खरंच पुढील 20 वर्षांत फक्त 2-3 सरकारी बँका उरल्या, तर त्या जगातील Top Global Banks मध्ये पोहोचू शकतात. पण या प्रक्रियेत customers चं trust, technology upgradation आणि NPA management हेच यशाचं गमक ठरणार आहे.
- Reserve Bank of India (RBI) –
https://www.rbi.org.in - State Bank of India (SBI Official Website) –
https://sbi.co.in - Ministry of Finance (Financial Services Department) –
https://financialservices.gov.in - Press Information Bureau (PIB India) –
https://pib.gov.in - World Bank – Global Banking Data –
https://www.worldbank.org
❓ FAQ – Government Bank Merger 2047
1. Government Bank Merger 2047 म्हणजे नेमकं काय?
👉 2047 पर्यंत भारत सरकार फक्त 2-3 मोठ्या सरकारी बँका ठेवून त्यांना Top 20 Global Banks मध्ये सामील करण्याचं उद्दिष्ट ठेवत आहे.
2. आत्ता भारतात किती सरकारी बँका आहेत?
👉 सध्या भारतात 12 Public Sector Banks (PSBs) आहेत. 2017 ते 2020 दरम्यान मोठ्या प्रमाणावर mergers झाल्यानंतर ही संख्या कमी झाली आहे.
3. Bank Merger 2047 मुळे खातेदारांवर काय परिणाम होईल?
👉 खातेदारांना कमी बँका पण जास्त डिजिटल सुविधा, वेगवान Online Banking, आणि चांगल्या interest schemes मिळतील. मात्र, customer service वर ताण वाढू शकतो.
4. Bank Merger मुळे NPA वर नियंत्रण मिळेल का?
👉 होय, मोठ्या बँकांमध्ये विलिनीकरण झाल्यास Non-Performing Assets (NPA) वर नियंत्रण ठेवणं सोपं होईल आणि बँकांची आर्थिक ताकद वाढेल.
5. सध्या कोणत्या भारतीय बँका Global Ranking मध्ये आहेत?
👉 SBI (43rd Rank) आणि HDFC Bank (73rd Rank, Private Sector) या दोन बँका जागतिक यादीत आहेत.
6. 2047 पर्यंत खरंच फक्त दोन सरकारी बँका राहतील का?
👉 हे सरकारच्या धोरणांवर आणि customer response वर अवलंबून आहे. मात्र उद्दिष्ट आहे की 2 मोठ्या सरकारी बँका जागतिक टॉप 20 मध्ये पोहोचाव्यात.