रोगाविषयी माहिती
- लम्पी स्किन डिसीज हा गाई आणि म्हशींना होणारा तीव्र विषाणूजन्य संसर्ग.
- कारण: कॅप्रिपॉक्स विषाणू (शेळ्या-म्हशींच्या देवीच्या विषाणूसारखा).
- प्रसार: डास, माश्या, गोचीड तसेच दूषित चारा, पाणी, उपकरणे.
मुख्य लक्षणे
- त्वचेवर मोठ्या, वेदनादायक गाठी.
- उच्च ताप, दूध उत्पादनात घट (३०-४०%).
- लिम्फ नोड्समध्ये सूज, अशक्तपणा.
- काहीवेळा गर्भपात, वंध्यत्व.
- लहान वासरांमध्ये मृत्यूची शक्यता अधिक.
हंगामी पसर
- उष्ण व दमट हवामानात, विशेषतः पावसाळ्यात प्रसार वेगाने होतो.
- वातावरणात विषाणू सुप्त राहून अनुकूल हवामानात पुन्हा सक्रिय होतो.
आर्थिक परिणाम
- दूध उत्पादन घटल्याने मोठे नुकसान.
- चामडे उद्योगाचे नुकसान.
- वाहतूक व खरेदी-विक्रीवर निर्बंध.
- शेतीकामासाठी जनावरे अनुपलब्ध.
प्रतिबंधात्मक उपाय
- बाधित जनावरांना वेगळे ठेवणे.
- गोठ्यात स्वच्छता राखणे, कीटकनाशक वापरणे.
- पौष्टिक चारा व स्वच्छ पाणी देऊन रोगप्रतिकारशक्ती वाढवणे.
- नवीन जनावरे काही दिवस क्वारंटाईनमध्ये ठेवणे.
- मृत जनावरांची सुरक्षित विल्हेवाट (खोल खड्ड्यात पुरणे).
लसीकरण
- भारतीय पशुवैद्यकीय संशोधन संस्था, इज्जतनगर आणि राष्ट्रीय अश्व संशोधन केंद्र, हिसार यांनी “लम्पी प्रोवॅक” स्वदेशी लस विकसित केली.
- समरूप जिवंत-दुर्बळ लसी सर्वात प्रभावी.
- शासनाने उपलब्ध लसींचा वापर नियमितपणे करावा.
सूचना
ताप, त्वचेवर गाठी, डोळे/नाकातून स्त्राव दिसल्यास त्वरित पशुधन विकास अधिकारी किंवा पशुसंवर्धन विभागाशी संपर्क साधावा.